Het afscheid

Het afscheid vormgeven, stap voor stap

Stap voor stap bewuste keuzes kunnen maken, dat is waar we tijd voor nemen en dat kan ook. Want de wettelijke termijn waarbinnen de uitvaart moet plaatsvinden, is tegenwoordig zeven dagen, inclusief de dag van overlijden, weekend- en feestdagen niet meegerekend. Natuurlijk hoeft het niet zo lang te duren als dat niet nodig is.

Dat we alles goed regelen en organiseren, vinden we niet meer dan vanzelfsprekend. Zeker zo belangrijk vinden wij het om mogelijke zorgen en angsten weg te nemen en moeilijke zaken bespreekbaar te maken. We willen graag zorg uit handen nemen, zonder over te nemen wat ieder zelf wil doen. We bieden alle ruimte, hoe emotioneel misschien ook, om zelf te doen wat je graag zou willen doen. Daarbij helpen we, geven advies, reiken mogelijkheden en keuzes aan. Zo oefenen we – bijvoorbeeld – samen vooraf het spreken, helpen teksten te maken of te redigeren.

Het is heel logisch dat je niet beseft wat er allemaal bij een uitvaart komt kijken, als je er nooit voor gestaan hebt. We zetten alles op papier om rustig na te kunnen lezen en maken een dagoverzicht zodat ieder weet wat wanneer moet worden gedaan en door wie. Vrijwel dagelijks zal er contact zijn, steeds met degene die je vanaf het eerste moment hebt ontmoet. We streven ernaar dat de dag voor het laatste afscheid alles gereed is en besproken. Zodat de uitvaartdag in rust tegemoet kan worden gezien.

Of het afscheid nu traditioneel, eigentijds, grootschalig of heel intiem is, het wordt pas ervaren als een ’mooi’ afscheid als zichtbaar en voelbaar is dat het recht doet aan de mens die hij of zij is geweest.

Rituele uitingen

Uiting geven aan je gevoelens als je afscheid neemt van een dierbare kan op velerlei wijzen. Elke beschaving, cultuur of geloof heeft zijn eigen rituelen, die houvast bieden aan de wijze van afscheid nemen. Denk daarbij bijvoorbeeld aan een dankdienst of eucharistieviering met vaste elementen. Echter, een rituele uiting kan ook heel individueel en eenvoudig zijn, zoals de zakdoek meegeven in de broekzak omdat de overledene nooit zonder de deur uitging. Of bij de condoleance die lekkernij nuttigen waar de overledene zo van hield.
Van kaarsen aansteken, bellenblazen, loslaten van ballonnen, duiven of vlinders tot het gezin opstellen rondom de kist zoals je vroeger met elkaar aan tafel zat. Het kan net die vertrouwdheid en verbondenheid brengen die je nodig hebt en die troost biedt tijdens en na het afscheid.

Niets moet, heel veel is mogelijk wat ons betreft; gaandeweg ontstaat de vorm die passend is.

Overlijdensdrukwerk

De rouwbrief of rouwkaart

Door middel van de rouwbrief of -kaart maak je als naaste het overlijden kenbaar aan de wereld. Meestal is het niet alleen een aankondiging van het overlijden maar ook een uitnodiging voor het afscheid, met alle logistieke informatie. De keuze is heel divers: een klassieke oud-Hollandse kaart of brief zonder afbeelding. Of juist een kleurrijke kaart met een afbeelding. Er is een ruime keuze uit collectiekaarten. Het komt vaak voor dat wij met de naasten de kaart zelf vormgeven, passend bij die ene persoon: ingetogen of uitbundig, in grijstonen of kleurrijk. Misschien een foto van dat fijne borduurwerk of die stoere boomstronk, het kan allemaal. De tekst stellen we samen op met de woorden die bij jullie passen, in de stijl die bij jullie hoort.

Het prentje of herinneringskaartje

Vanuit de katholieke traditie wordt bij de uitvaartdienst een zogeheten prentje uitgedeeld aan de gasten, vaak met een foto van de overledene op de voorzijde en een korte levensloop aan de binnenzijde. Dit gebruik is gaandeweg regulier geworden en niet persé meer gebonden aan de katholieke kerk. We spreken dan van een herinneringskaartje, dat net als de rouwkaart op vele manieren vormgegeven kan worden met beeld en taal die past bij de overledene.

Op het prentje of herinneringskaartje wordt vaak een dankregel geplaatst. Dit maakt een dankkaartje overbodig.

Het dankkaartje

Desgewenst kan na de uitvaart een dankkaartje worden opgesteld, wat betreft vorm en stijl passend bij de overlijdensaankondiging. Gebruikelijk is dit binnen 4-6 weken na de uitvaart te versturen, al wordt dit steeds vaker achterwege gelaten.

Rouwvervoer

Op de dag van de uitvaart wordt de overledene in veel gevallen vanaf het huisadres of het uitvaartcentrum overgebracht naar de afscheidslocatie. Dit kan gebeuren met een vervoermiddel naar keuze.

Is de locatie dichtbij, dan kan er gelopen worden, waarbij de baar op een zogeheten loopwagen of baarwagentje staat. Een speciale aanhanger achter de fiets is ook een optie. Daarnaast zijn er de traditionele rouwauto’s, meestal in de kleuren zwart, wit of grijs, maar steeds vaker ook in andere kleuren. Meer en meer zijn er afwijkende modellen en types auto’s die als rouwauto te huur zijn, bijvoorbeeld een Fiat 500 voor kinderuitvaarten of een oud VW-camperbusje. Het is ook toegestaan de overledene in je eigen auto of busje te vervoeren. Met enkele eenvoudige aanpassingen is dat vaak goed te realiseren en die laatste rit zo samen maken, kan heel bijzonder zijn.

In de zogenaamde uitvaartbus kan een klein gezelschap (ongeveer 20 personen) samen met de overledene naar de plaats van bestemming worden gebracht. Of er kan een speciale route worden gereden waarbij wordt gestopt waar men wil, bijvoorbeeld om te picknicken op die ene speciale plek. Een afscheidslocatie is dan niet altijd meer nodig. De route kan eindigen bij het crematorium of de begraafplaats zonder dat daar nog een officieel afscheidsmoment hoeft plaats te vinden. De gezamenlijke reis is dan een afscheidsmoment op zich geweest.

De afscheidslocatie

In veel gevallen vindt een religieus afscheid plaats in een kerk of – bij een crematie – in de aula van het crematorium. Dit kan mooi en passend zijn, maar het is goed te weten dat het niet verplicht is en dat er andere mogelijkheden zijn. Als het een crematie betreft, ben je niet verplicht gebruik te maken van de aula of de koffiekamer van het crematorium.

Mits geen kerkelijke uitvaart, kan de afscheidsbijeenkomst op vele locaties worden gehouden zoals thuis, in een cultureel centrum of een kerk die niet-kerkelijk gebruik toestaat. Afscheid nemen in de natuur, in je achtertuin, de wei, de schuur, op de rondvaartboot of rondom het graf, kortom er is veel mogelijk. Wij zorgen voor al wat nodig is, zoals technische ondersteuning, catering en inrichting. Door alles in één hand te houden, hebben we overzicht en hebben de naasten daar geen omkijken naar.

De overledene kan na afloop van de afscheidsbijeenkomst, al dan niet in besloten kring, worden begeleid naar het crematorium voor uitsluitend de crematie of naar de begraafplaats voor de begrafenis.

De condoleance

De condoleance kan worden gehouden worden in de koffiekamer van het crematorium, in een horecagelegenheid of op dezelfde plaats als waar het afscheid plaats heeft plaatsgevonden. Een condoleance hoeft niet formeel te zijn van aard, maar kan ook een ongedwongen sfeer hebben. Ook hier kan de eigenheid in doorklinken: het worstenbroodje van die speciale bakker, de soep zoals alleen oma die kookte, of de bonbon waarvan iedere zondag werd gesnoept.